Voor Leuven en de regio is er een tijd voor en na 24 september 2025: toen koos een Europese expertenjury voor Leuven & Beyond, die met LOV2030 de felbegeerde titel van Europese Culturele Hoofdstad behaalde. Daarmee laten we kandidaten Molenbeek en Namen achter ons. Eerder vielen Brugge, Gent en Kortrijk af.
LOV2030 is meer dan één feestjaar. De titel biedt kansen voor economische groei, toerisme, welzijn en cultuurparticipatie. Nieuwe infrastructuur, duurzame netwerken en creatieve impulsen zorgen voor een blijvende positieve impact. Maar vooral: Leuven & Beyond dragen een ambitieus en hoopvol verhaal uit. Via cultuur willen we de komende jaren verder werken aan een betere samenleving voor iedereen. Human, Nature en Innovation vormen de drie pijlers van LOV2030. Deze thema's zitten niet alleen diep verankerd in Leuven en de regio, ze spelen ook in op de grote uitdagingen van vandaag: polarisatie, klimaatcrisis en de nood aan verbondenheid en samenwerking om de huidige maatschappelijke en planetaire uitdagingen het hoofd te bieden. LOV2030 is zo een ambitieus Europees verhaal geworden, met Leuven als culturele missiestad en laboratorium voor de toekomst.
Er broeit dus duidelijk iets ten oosten van Brussel. Met relatief weinig mensen en middelen wordt er heel wat gerealiseerd. We zijn in Leuven sinds jaren aan de weg aan het timmeren. Het culturele veld is ondertussen nationaal en internationaal doorgebroken. De titel van Europese Culturele Hoofdstad bevestigt de waarde van het Leuvense culturele veld. Vernieuwing komt niet uit de lucht gevallen. Veel organisaties pompen echter om niet te verzuipen.
Maar er is perspectief! 2030 is een mogelijk kantelpunt voor het wegwerken van de structurele onderfinanciering van Vlaams-Brabant en Limburg op cultureel vlak. Want er loopt een waar IJzeren Gordijn van Brussel naar Antwerpen. Deze twee steden en alles ten westen van hen hebben geluk en kunnen rekenen op maar liefst 91% van de kunstendecreetmiddelen. Aan de oostkant mag men verdienstelijk zijn best doen en blij zijn met de restjes. Die scheeftrekking bestaat al decennia, net als de kritiek hierop. Voor Vlaams-Brabant speelt ongetwijfeld de ligging van Brussel mee, pal in het hart van de provincie. Want waarom investeren in Leuven, als toch iedereen in de hoofdstad naar tentoonstellingen, concerten en theater kan?
Zeven conclusies
We hebben de titel behaald door efficiënt en effectief samen te werken en omdat onze aanpak waarachtig en authentiek was, in lijn met de sociale, maatschappelijke en artistieke vernieuwing van de laatste twee decennia. Zeven conclusies na een spannende race.
1. Teamwerk
Een hoopvol verhaal schrijf je met een divers en complementair team: intendanten die het Leuvense en Vlaamse veld kennen als hun broekzak, een ervaren projectcoördinator, meertalige, goed genetwerkte medewerkers met tonnen expertise. De dertig leden van het LOV-droomteam zorgden voor inbedding en verbreding, het politieke en het ambtelijke niveau schetsten het kader, gaven een groot vertrouwen en bleven in nauw contact. Zo kon het team optimaal aan de slag. Niet met externe consultants, maar met kwaliteitsvolle medewerkers van eigen kweek. Daardoor is er veel eigenaarschap. De titel leeft in stad en regio, in de straat regent het gelukwensen.
2. It's the bidbook!
Het juryrapport is nog in de maak, maar het Leuvense bidbook was conceptueel uitgepuurd, precies uitgewerkt en begrotingsmatig berekend. In 2030 zullen meer dan 600 projecten tot leven komen. In het bidbook is de selectie van projecten voorzien van een gedetailleerde financiële duiding. Het traject en het titeljaar staan in de stellingen, we kunnen onmiddellijk aan uitvoering beginnen. "We hebben de cultuur en de structuur om dit waar te maken", drukten we de jury op het hart.
3. Europese criteria
De expertencommissie evalueert de bidbooks aan de hand van criteria, vastgelegd door de Europese Commissie: langetermijnstrategie, culturele en artistieke inhoud, Europese dimensie, betrokkenheid van de lokale bevolking, management en uitvoeringscapaciteit. Met een sterke mediacampagne veroverde Molenbeek vele harten en probeerde de stad de urgentie en pertinentie, ofte de noodzakelijkheid van haar kandidatuur in de verf te zetten. Maar … noodzakelijkheid is geen Europees criterium. Het is overigens de vraag of Molenbeek geen dringendere uitdagingen heeft: er is in de Brusselse gemeente de laatste jaren niet weinig geïnvesteerd in publieke ruimtes en in culturele creatie, maar noodzakelijke investeringen in onderwijs, armoedebestrijding, gelijke kansen, en veiligheid lijken prioritair voor de toekomst van de plek.
4. Grote steden - kleine steden
In de aanloop naar de beslissing, hoorde je vaak dat hoofdstad Brussel een streepje voor zou hebben, omdat België in 2030 200 jaar bestaat. Nochtans kiezen de Europese experten al lang niet meer automatisch voor de grootste steden. Vorig jaar nog verloor de Zweedse universiteitsstad Uppsala van de noordelijke mijnstad Kiruna, naar verluidt omdat eerstgenoemden in de laatste ronde weinig moeite deden om hun dossier te stofferen, ervan uitgaand dat de titel al binnen was. Quod non. Jaren geleden vroeg Brussel aan Leuven om satellietstad voor haar kandidatuur te zijn. De ondertussen ferm gegroeide Leuvense culturele sector stond erop om zelf de kans te wagen. Terecht, blijkt nu.
5. Samenwerking
Het Leuvense model is er een van samenwerking met sterke strategische partners. De Leuvense netwerken Leuven 2030 (Leuven missiestad voor klimaat), Leuven MindGate (het innovatienetwerk) en SOM (Samen Onderwijs Maken) zijn onmisbare referenties. LOV2030 wordt nu een katalysator voor een nieuw cultuurnetwerk met Leuvense en regionale partners. Naast de stad speelt KU Leuven een belangrijke rol in al deze netwerken. De grootste kennisinstelling van Leuven brengt niet alleen budget, academische kennis en innovatiekracht binnen, maar ook een wereldwijd netwerk van alumni en andere Leuvenites. Stadsbestuur en universiteit hebben doorleefd de kandidatuur uitgedragen, tot op het jurygesprek toe. Het is de jury opgevallen dat deze verwevenheid het standaard promopraatje ver overstijgt, en een garantie biedt op de verwezenlijking van de LOV2030-visie. Krachtige elementen die doorwegen in een dossier.
6. Regio Oost-Brabant en beyond
De regio Oost-Brabant is een troef. De gouverneur, de deputatie en vrijwel alle burgemeesters schaarden zich achter het project. Er is een Intergemeentelijke Samenwerking rond cultuur in de maak die met het LOV2030-traject zal sporen. Van de 600 projecten vindt de helft in de regio plaats, want culturele hoofdsteden trekken gemiddeld 3 miljoen bezoekers. En Leuven wil niet alleen qua publiek internationaal doorgroeien: met de LOV EU Academy en samenwerkingen binnen netwerken zoals EUROCities en Culture Next, versterkt de titel de Europese oriëntatie van stad en regio. Binnen België ligt een samenwerking met Brugge, Gent, Kortrijk, Molenbeek en Namen voor de hand. Met Ottignies Louvain-la-Neuve en Mons2015 hebben we Vlaams-Waalse samenwerking in de verf gezet.
7. Budget
Onze begroting was realistisch en politiek afgedekt. Stad Leuven investeerde al heel wat in deze kandidatuur, en voorziet in totaal 10 miljoen euro. Vlaanderen staat in voor 30 miljoen en het federale niveau 15 miljoen euro. Verder komen er middelen van de Provincie Vlaams-Brabant, de gemeenten van Oost-Brabant en privépartners, want ook het bedrijfsleven steunt LOV2030. Dat is veel geld. Maar voor 1 geïnvesteerde euro krijg je er 3 terug. Laat dit een een open uitnodiging zijn voor alle sectoren om de handen in elkaar te slaan en van 2030 een fantastisch jaar te maken!
